Przysucha: małe miasto z wielką duszą

Tego szukamy w Przysuchej

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Przysucha praca, Przysucha pogoda, BS Przysucha, basen Przysucha, wiadomości Przysucha.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Przysuchej (sprawdź bieżące dane statystyczne), tutaj możesz przeczytać kilka słów o jej historii.

Na ziemi przysuskiej odnaleźć można pierwsze ślady osadnictwa, które sięgają epoki neolitu, gdy niewielkie grupy plemion rozpoczęły tutaj osiedlanie się. W okolicach Przysuchy, około VI wieku, pojawili się Słowianie, a świadectwem ich obecności jest sanktuarium poświęcone bóstwom przyrody, znajdujące się na wzgórzu "Gródek Leśny".
Dawne tereny obecnego powiatu należały do kasztelani żarnowskiej i skrzyńskiej w prowincji łęczycko-sieradzkiej. Po podziale dzielnicowym w XII wieku zostały przypisane do prowincji sandomierskiej. Kasztelania skrzyńska, wraz z grodem w Skrzynnie, została nadana Piotrowi Duninowi herbu Łabędź. Piotr Dunin sprawował władzę sądowniczą, administracyjną i wojskową w swoim okręgu. Pozostałe grody, takie jak Goździków, Krajów czy Rzuców, pełniły funkcje strażnic i były siedzibami rycerzy, np. w Klwowie i Wistce. Krajów pełnił również funkcję komory celnej na drodze prowadzącej ze Skrzynna na północ od Pilicy. W epoce renesansu wzniesiono dwór obronny w Żukowie przez rodzinę Łabędziów. Z tego rodu wywodził się Mszczuj ze Skrzynna, dworzanin królowej Zofii. Według legendy, Mszczuj pokonał i uśmiercił Ulricha von Jungingena, wielkiego mistrza krzyżackiego, w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. Stopniowo kasztelanie traciły na znaczeniu na rzecz powiatów, które zostały utworzone w wyniku organizacji sądów ziemskich pod przewodnictwem starosty. Kasztelania skrzyńska znalazła się w powiecie radomskim. W 1409 r. na polecenie króla Władysława Jagiełły Dobrogost Czarny z Odrzywołu, ówczesny starosta radomski, rozpoczął budowę mostu łyżwowego (obecnie nazywanego pontonowym). Most ten został przekroczyty przez wojska Jagiełły podczas ich marszu przez Wisłę do wojny z Zakonem. Za swoje zasługi, Dobrogost Czarny otrzymał prawa miejskie dla Odrzywołu w 1418 r. W tym okresie prawa miejskie otrzymały również Skrzynno i Klwów, a następnie w 1455 r. Gielniów. Oprócz szlachetnych przodków region ten miał także postaci, które sławione były w nieco mniej szlachetny sposób. Jedną z nich była Barbara Rusinowska, pochodząca z rodu Łabędziów, zwana "łotrzynią jezdną". Była ona rozbójnicą, grasującą na czele konnej bandy. Przez prawie 20 lat szerzyła postrach, zanim została stracona w 1505 r. w Radomiu podczas obrad sejmu, na którym uchwalono konstytucję Nihil Novi oraz wydano "Statut Łaski" - pierwszy zbiór ustaw państwa polskiego.

Historia Przysuchy, obecnej siedziby władz powiatu, sięga XV wieku. W XVI wieku na tym terenie znajdowała się kuźnica z kołem wodnym, a w okolicy zamieszkiwało wielu komorników, zagrodników i rzemieślników. W 1710 r. Antoni Czermiński, kasztelan małogoski, założył osadę rzemieślniczą na terenach zwanych Rogowskim i Mączyńskim. W sąsiedztwie Przysuchy, która była centrum rozległej, lesistej posiadłości magnackiej, Jan Dembiński, starosta wolbromski, założył w 1739 r. młyn, papiernię i kuźnicę. Przysucha otrzymała prawa miejskie w 1745 r. od króla Augusta III. W mieście osiedliła się ludność trzech narodowości, z wyraźnym podziałem na dzielnice skupione wokół oddzielnych rynków — polskiego, żydowskiego i niemieckiego, gdzie mieszkali rzemieślnicy różnych narodowości, zatrudniani w okolicznych zakładach metalurgicznych.

Na Urszulinie, który był polskim rynkiem, znajdował się kościół rzymskokatolicki ufundowany przez Urszulę Dembińską. Tutaj również urodził się Oskar Kolberg, przyszły etnograf, folklorysta i kompozytor, w 1814 r. Na niemieckim rynku znajdowała się "kircha" (kościół), pastor, szkoła i cmentarz, a na rynku żydowskim znajdowała się synagoga, łaźnia i szkoła wyznaniowa. W tym okresie Przysucha była ważnym ośrodkiem chasydyzmu na zachód od Wisły.

Pod koniec XVIII wieku nasza okolica należała do Staropolskiego Zagłębia, które przed powstaniem listopadowym było największym ośrodkiem przemysłowym w Królestwie Polskim. W okresie świetności ludność Gielniowa i Klwowa zajmowała się produkcją wysokiej jakości piwa, eksploatacją piaskowca, produkcją osełek i brusów oraz kowalstwem. Wytwarzano także broń sieczną, palną i amunicję artyleryjską. Istniały zakłady produkujące karety i kolaski.

Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. powiat opoczyński został włączony do województwa kieleckiego. Na niższym szczeblu administracyjnym istniały gminy miejskie i wiejskie. W 1939 r., po kolejnych zmianach administracyjnych, powiat opoczyński został włączony w skład województwa łódzkiego wraz z powiatem koneckim, obejmującym m.in. gminy: Borkowice, Przysucha, Skrzyńsko, Rusinów, Klwów, Goździków i Ossa.

W czasie II wojny światowej region ten znalazł się pod okupacją niemiecką w Generalnej Guberni. Przysucha należała do powiatu tomaszowskiego, w dystrykcie radomskim. Lasy przysuskie były miejscem działalności oddziałów partyzanckich, a najbardziej znanym był oddział mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala". W okupacyjnym getcie przysuskim przetrzymywano około 4 tysiące Żydów, którzy w październiku 1942 r. zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.

Po zakończeniu wojny przywrócono podział administracyjny sprzed 1939 r., co oznaczało powrót do powiatu opoczyńskiego w województwie łódzkim. Sytuacja ta trwała do 1956 r., kiedy utworzono powiat przysuski, składający się z gromad powiatu koneckiego, opoczyńskiego i radomskiego. Przysucha, jako siedziba powiatu, odzyskała prawa miejskie w 1957 r. Nastąpił powolny rozwój regionu, ożywienie gospodarcze, rozwój budownictwa mieszkaniowego, nowych zakładów pracy, instytucji administracyjnych, szkół i placówek zdrowotnych. Rozwijało się także rolnictwo, a poziom życia mieszkańców powiatu się podnosił. Jednak w 1975 r. system trójstopniowego podziału administracyjnego został zastąpiony dwustopniowym, a powiaty zostały zlikwidowane. Gminy z dawnego powiatu przysuskiego weszły w skład województwa radomskiego, które istniało do 31 grudnia 1998 r. Od 1 stycznia 1999 r. ponownie wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny kraju i reaktywowano powiaty.

W ostatnim roku XX wieku nowe władze powiatu przystąpiły do pracy. Obecnie powiat ma powierzchnię 801 km2 i składa się z ośmiu gmin: Borkowice, Gielniów, Klwów, Odrzywół, Potworów, Rusinów i Wieniawa. Południowa część powiatu wyróżnia się dużym udziałem obszarów leśnych, które stanowią około 31% powierzchni. Obszar ten jest ekologicznie czysty, a produkty rolne cechuje wysoka jakość. Rolnicy zajmują się głównie sadownictwem, uprawą zbóż, ziemniaków, produkcją mleka oraz uprawą papryki pod osłonami. Procesy społeczno-gospodarcze, które miały miejsce w kraju w ostatnich latach, w tym okres przedakcesyjny i członkostwo w Unii Europejskiej, skłoniły mieszkańców powiatu do poszukiwania alternatywnych źródeł rozwoju gospodarczego. Sprzyja temu korzystne położenie, z krzyżującymi się drogami krajowymi i wojewódzkimi, zapewniającymi dobre połączenie z każdym miejscem w Polsce. Szczególnie istotną rolę odgrywa droga krajowa nr 12, która stanowi ważny szlak transportowy między wschodnią a zachodnią granicą kraju. Potencjał powiatu tkwi przede wszystkim w jego mieszkańcach, inwestycyjnych terenach i zasobach naturalnych. Od 2000 roku istnieje sztuczny zalew w Domaniowie, który stwarza doskonałe warunki do intensywnego rozwoju infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej i przyczynia się do tworzenia nowych miejsc pracy. Dzięki możliwościom korzystania z funduszy unijnych, krajowych i własnych, ogólny stan infrastruktury, w tym dróg, turystyki, sportu, rekreacji, zaopatrzenia w wodę i kanalizacji, ulega poprawie. Wzrasta rozwój i jakość usług publicznych, takich jak edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych. Stymuluje się również aktywność turystyczną i gospodarczą powiatu, w tym rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, atrakcyjne oferty dla inwestorów zewnętrznych i agroturystykę. Wszystkie te czynniki korzystnie wpływają na wzrost poziomu i jakości życia mieszkańców powiatu.

Fakty Przysucha